80 Şehrin 80 Zehir Hafiyesi (Jonathan Gibbs, Independent)

Yazan: Tülay Güneş Kılıç
Yayın Tarihi: April 21, 2010 17:19

Gitmediğimiz, görmediğimiz yerlerin sokaklarında yürümüşlük hissi taşırız zaman zaman. Bazen bir şarkıdır bizi oraya götüren, bazen de bir romandır o sokağın, o kültürün izlerini belleğimize kazıyan. Mekânlar roman kurgusunun önemli bir parçasıdır kuşkusuz. Kuzey kentlerinden birinde, havanın hep kapalı olduğu bir yamaçtaki şatoyu anlatmaya başladığı zaman bir yazar, faili meçhul bir cinayetle karşı karşıya olduğumuz hissine kapılırız. Sonra yağmurlu bir günde yürürken yıllardır olduğu yerde duran eski bir köşkü fark eder ve şüpheyle yaklaşırız. Kuzey rüzgârları çarpar bir anda yüzümüze.

Özellikle polisiye romanlar için mekân çok önemlidir. Bilmediği bir yerde, bilmediği bir kültürde, hiç tanımadığı bir Dedektifin ipuçlarını birleştirmedeki becerisine teslim olmak zorunda kalır okuyucu. Roman geliştikçe alışmaya, anlamaya başlar ve son sayfalara atlamadan sabırla takip eder, eski dostu dedektif X'i. Kimi zaman Lizbon'un dar sokaklarında, kimi zaman Kudüs 'ün dini sembollerinin arasında ya da Şangay 'ın seyyar satıcı dolu, işlek caddelerinde...

Independent yazarı Jonathan Gibbs, bir dedektif edasıyla yaz aylarıyla birlikte hiç satılmadığı kadar çok alıcı bulan polisiye romanların izini sürüyor. Ama en çok satanlar, en iyiler diye kategorize etmiyor. Dünyanın dört bir yanından, kentlerin dokularıyla işlenmiş cinayet romanları ve romanların kahramanı dedektifler üzerine bir derleme yapıyor. Bu polisiye romanlardan bazıları Türkçe'ye de çevrilmiş. Mesela İrlanda kırsal alanlarında geçen, koyun dedektif Miss Maple'ın hikâyesi Glenkill Bir Koyun Polisiyesi, efsanevi Dedektif Sherlock Holmes'ün Reichenbach Şelaleleri'nde geçen ve yazarının son hikâye olarak kurguladığı Sherlock Holmes: Unutulmayan Vakalar Kitabı. Agatha Christie'nin hemen her romanı gibi Ölüm Adası da Türkçe 'ye kazandırılan polisiyelerden. Beyazperdeye de uyarlanan James Ellroy 'un başarılı polisiye serisi Los Angeles Dörtlemesi, Rus polisiye romanlarının önemli ismi Boris Akunin 'in Kar Kraliçesi ve sinema yapımından sonra Türkiye 'deki okurlarıyla buluşan, Smilla ve Karlar da bu listede yer alıyor. Listede yer alan iki isim ise daha da dikkat çekici. Bunlardan ilki Frankfurt 'ta geçen bir cinayet araştırması. Bu araştırmayı yürüten özel Dedektif ise Türk, Kemal Kayankaya. Jakob Arjouni imzası taşıyan roman da dilimize aktarılanlar arasında. Diğer dikkat çekici polisiye ise Belşazzar'ın Kızı: Bir Çetin İlkmen Polisiyesi ismiyle yayımlanan Barbara Nadel imzalı kitap. Bu hikâye de İstanbul'un renkli fonunda hayat buluyor. İşte 80 kentin birbirinden ilginç Dedektifleri ve birbirinden orijinal hikâyelerinin listesi:

1. Grönland:
   Smilla ve Karlar, Peter Hoeg / Smilla Jaspersen
   
   
2. Reykjavik:
   Sırlar Şehri, Arnaldur Indridason / Erlendur
   
   
3. Shetland Adaları:
   Kuzgun Karası, Ann Cleeves / Jimmy Perez
   
   
4. Glasgow:
   Garnethill, Denise Mina / Maureen O 'Donnell
   
   
5. Edinburgh:
   Düğümler ve Haçlar, Ian Rankin / Müfettiş Rebus
   
   
6. Kuzey İrlanda:
   The Case of the Missing Books, Ian Sansom / Israel Armstrong
   
   
7. İrlanda Kırsalı:
   Glennkill Bir Koyun Polisiyesi, Leonie Swann / Miss Maple
   
   
8. Dublin:
   The Wrong Kind of Blood, Declan Hughes / Ed Loy
   
   
9. Yorkshire:
   Aytaşı, Wilkie Collins / Dedektif-Çavuş Cuff
   
   
10. Güney Galler:
    The Last Llanelli Train, Robert Lewis / Robin Llewellyn
    
    
11. Oxford:
    Last Bus to Woodstock, Colin Dexter / Dedektif Morse
    
    
12. Londra:
    He Died with His Eyes Open, Derek Raymond / İsimsiz Dedektif
    
    
13. Brighton:
    Ölüm Kadar Basit, Peter James / Roy Grace
    
    
14. Normandiya:
    Maigret and the Old Lady, Georges Simenon / Komiser Maigret
    
    
15. Paris:
    Tersine Adam, Fred Vargas / Başkomiser Adamsberg
    
    
16. Galicia:
    Water -Blue Eyes, Domingo Villar / Polis Leo Caldas
    
    
17. Lizbon:
    A Small Death in Lisbon, Robert Wilson / Dedektif Zé CSlho
    
    
18. Madrid:
    Blood on the Saddle, Rafael Reig / Dedektif Carlos Clot
    
    
19. Marsilya:
    One Helluva Mess, Jean -Claude Izzo / Dedektif Montale
    
    
20. Bern, İsviçre:
    In Matto's Realm, Friedrich Glauser / Sergeant Studer
    
    
21. Meiringen, İsviçre:
    Sherlock Holmes: Unutulmayan Vakalar Kitabı, A. Conan Doyle / Sherlock Holmes
    
    
22. Toskana:
    A Florentine Death, Michele Giuttari / Michele Ferrara
    
    
23. Roma:
    Örgüt, Michael Dibdin / Aurelio Zen
    
    
24. Sicilya:
    The Shape of Water, Andrea Camilleri / Komiser Montalbano
    
    
25. Atina:
    Alan Savunması, Petros Markaris / Komiser Costas Haritos
    
    
26. Avusturya:
    The Sweetness of Life, Paulus Hochgatterer / Başkomiser Bruno Kovacs
    
    
27. Prag:
    Dul Kasabı, Pavel Kohout ve Neil Bermel / Jan Morava ve Erwin Buback
    
    
28. Frankfurt:
    İyi ki Doğdun Türk, Jakob Arjouni / Kemal Kayankaya
    
    
29. Amsterdam:
    Because of the Cats, Nicolas Freeling / Piet Van der Valk
    
    
30. Berlin:
    Emil ve Dedektifler, Erich Kästner / Emil Tischbein
    
    
31. Wroclaw, Polonya:
    Death in Breslau, Marek Krajewski / Dedektif Eberhard Mock
    
    
32. Kaliningrad:
    Critique of Criminal Reason, Michael Gregorio / Hanno Stiffeniis
    
    
33. Ystad, İsveç:
    Ölümün Karanlık Yüzü, Henning Mankell / Dedektif Wallander
    
    
34. Kopenhag:
    The Serbian Dane, Leif Davidsen / Per Toftlund
    
    
35. Norveç:
    Don't Look Back, Karin Fossum / Dedektif Sejer
    
    
36. Lapland:
    Blackwate, Kerstin Ekman / Constable Torsson
    
    
37. Helsinki:
    The Priest of Evil, Matti Joensuu / Dedektif Harjunpaa
    
    
38. St Petersburg:
    A Gentle Axe, RN Morris / Porfiry Petrovich
    
    
39. Moskova:
    Kar Kraliçesi, Boris Akunin / Erast Fandorin
    
    
40. İstanbul:
    Belşazzar'ın Kızı, Barbara Nadel / Çetin İkmen
    
    
41. Alaska:
    The Yiddish Policemen's Union, Michael Chabon / Meyer Landsman
    
    
42. Honolulu:
    Anahtarsız Ev, Earl Derr Biggers / Charlie Chan
    
    
43. Seattle:
    Fury, GM Ford / Frank Corso
    
    
44. San Francisco:
    Cinnamon Kiss, Walter Mosley / Saul Lynx
    
    
45. Los Angeles:
    L. A. Quartet, James Ellroy / Lloyd Hopkins
    
    
46. Las Vegas:
    Catnap, Carole Douglas / Midnight Louie
    
    
47. Chicago:
    Fire Sale, Sara Paretsky / V. I. Warshawski
    
    
48. Kuzey Ontario, Kanada:
    Forty Words For Sorrow, Giles Blunt / John Cardinal
    
    
49. Montreal:
    Çoktan Ölmüştü, Kathy Reichs / Dr. Temperance Brennan
    
    
50. New York , Batı Bölgesi:
    The Pale Blue Eye, Louis Bayard
    
    
51. Massachusetts:
    Night Passage, Robert B. Parker / Jesse Stone
    
    
52. New York:
    Black Orchids, Rex Stout / Nero Wolfe
    
    
53. Brooklyn:
    Öksüz Brooklyn, Jonathan Lethem / Özel Dedektif Lionel
    
    
54. Washington DC:
    The Big Blowdown, George Pelecanos / Pete Karras
    
    
55. New Orleans:
    Heaven's Prisoners, James Lee Burke / Dave Robicheaux
    
    
56. Miami:
    Mr Clarinet, Nick Stone / Max Mingus
    
    
57. Havana:
    Havana Blue, Leonardo Padura / Mario Conde
    
    
58. Mexico City:
    Huzursuz Ölüler, Paco Ignacio Taibo II / Zapatista komandosu Marcos
    
    
59. Karaipler:
    Ölüm Adası, Agatha Christie / Miss Marple
    
    
60. Rio de Janeiro:
    The Silence of the Rain, Luiz Alfredo Garcia -Roza / Dedektif Espinosa
    
    
61. Buenos Aires:
    The Buenos Aires Quintet, Manuel Vazquez Montalban / Pepe Carvalho
    
    
62. Fas:
    The Final Bet, Abdelilah Hamdouchi / Dedektif Alwaar
    
    
63. Cezayir:
    Double Blank, Yasmina Khadra / Dedektif Llob
    
    
64. İsrail:
    The Bethlehem Murders, Matt Rees / Omar Yussef
    
    
65. Mısır:
    Nil'de Ölüm, Agatha Christie / Hercule Poirot
    
    
66. Cidde:
    The Night of the Mi'raj, Zoë Ferraris / Dedektif Nayir
    
    
67. Botswana:
    Bir Numaralı Kadınlar Dedektiflik Bürosu, Alexander McCall Smith / Mma. Ramotswe
    
    
68. Mumbai:
    Sacred Games, Vikram Chandra / Sartaj Singh
    
    
69. Kalküta:
    The Adventures of Feluda, Satyajit Ray / Dedektif Feluda
    
    
70. Moğolistan:
    The Shadow Walker, Michael Walters / Drew McLeish ile Negrui
    
    
71. Bering Denizi:
    Polar Star, Martin Cruz Smith / Arkady Renko
    
    
72. Pekin:
    The Eye of Jade, Diane Wei Lang / Özel Hafiye Mei Wang
    
    
73. Tokyo:
    Tokyo Sene Sıfır, David Peace / Dedektif Minami
    
    
74. Şangay:
    Death of a Red Heroine, Qui Xiaolong / Polis Müfettişi Chen
    
    
75. Laos:
    The Coroner's Lunch, Colin Cotterill / Dr. Siri Paiboun
    
    
76. Bangkok:
    İhanet Riski Rehberi, Christopher G. Moore / Vincent Calvino
    
    
77. Kuzey Avustralya:
    Diamond Dove, Adrian Hyland / Emily Tempest
    
    
78. Viktorya , Avustralya:
    The Broken Shore, Peter Temple / Joe Cashin
    
    
79. Yeni Zelanda:
    Vintage Murder, Ngaio Marsh / Roderick Alleyn
    
    
80. Güney Kutbu:
    Whiteout, Greg Rucka / Carrie Stetko

Kaynak:
Independent Gazetesi, 22 Temmuz 2008
Taraf Gazetesi, 27 Temmuz 2008

Kategori: Ödüller ve Listeler